Επισκόπηση Τύπου 03/11 – Το κράτος υπάρχει, αλλά δεν μένει πια εδώ

Πολιτική Θεώρηση

Στην πολιτική, όπως και στη ζωή, δεν υπάρχουν ποτέ καθαρά γεγονότα, υπάρχουν καταστάσεις ψυχής που γεννούν γεγονότα. Δεν έχουμε σκάνδαλα, ούτε βροντερές δηλώσεις, έχουμε όμως μια συσσώρευση μικρών γεγονότων που, αν τα ενώσει κανείς, σχηματίζουν την εικόνα μιας κυβέρνησης που κινείται ανάμεσα στην τεχνική αποτελεσματικότητα και το πολιτικό κόστος. Σήμερα, η χώρα μοιάζει κουρασμένη από τον ρυθμό της ίδιας της μεταρρύθμισης, σαν να ζει σε ένα συνεχές μετέωρο, όπου το κράτος επιχειρεί να γίνει αποτελεσματικό χωρίς να χάσει το πρόσωπο της πρόνοιας. Ο πολίτης, εξαντλημένος από τις υποσχέσεις του εκσυγχρονισμού, δεν ζητά πλέον επιτυχίες, ζητά νόημα.

Τα ΕΛΤΑ είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Μια «λογιστική» μεταρρύθμιση, μείωση καταστημάτων, εξορθολογισμός κόστους, μετατράπηκε σε πολιτικό συμβάν. Γιατί; Επειδή στη χώρα αυτή, το κράτος δεν είναι απλώς πάροχος υπηρεσιών, είναι συμβολικό δίκτυο παρουσίας. Το τοπικό ταχυδρομείο δεν στέλνει μόνο γράμματα, στέλνει το μήνυμα ότι «το κράτος υπάρχει εδώ». Όταν αυτό το μήνυμα αποσύρεται, οι πολίτες δεν νιώθουν απλώς ταλαιπωρία, νιώθουν εγκατάλειψη. Η αναστολή του σχεδίου για τρεις μήνες είναι πολιτικά αναπόφευκτη, αλλά οικονομικά ασύμφορη, κι αυτό δείχνει το βαθύτερο δίλημμα του ελληνικού εκσυγχρονισμού: πώς εξυγιαίνεις χωρίς να αποξενώνεις.

Στον αντίποδα, τα αναδρομικά των συνταξιούχων λειτουργούν σαν καθρέφτης της ίδιας εξίσωσης: η κυβέρνηση αναγνωρίζει τη νομιμότητα των διεκδικήσεων, αλλά γνωρίζει ότι κάθε ρύθμιση έχει δημοσιονομικό τίμημα. Εδώ όμως το πολιτικό μήνυμα είναι καθαρό, η επιμονή στο «δικαίωμα» υπερισχύει της αντοχής του προϋπολογισμού. Η κοινή γνώμη δεν διαβάζει τους πίνακες του ΕΦΚΑ, διαβάζει το ηθικό αφήγημα της αποκατάστασης.

Στα διεθνή, η νέα πρέσβης των ΗΠΑ προσφέρει το ακριβώς αντίθετο φαινόμενο: υπερβολική επικοινωνία, ελάχιστο περιεχόμενο (προς το παρόν). Το ελληνικό κοινό παρακολουθεί με μια δόση θαυμασμού και ειρωνείας, ο συνδυασμός που χαρακτηρίζει κάθε εμφάνιση δύναμης σε αυτή τη χώρα. Το ζητούμενο δεν είναι αν η νέα εκπρόσωπος «έχει χάρη» ή «αέρα», αλλά αν η παρουσία της θα συνοδευτεί από χειροπιαστά projects. Ο κίνδυνος είναι να μείνει στο επίπεδο του φωτογραφικού πλάνου που ανακυκλώνει το συμβολισμό, χωρίς να αλλάζει ουσία.

Όσο για τη φοροδιαφυγή, το νούμερο των 2,6 δισ. που εντοπίστηκαν δεν είναι τόσο εντυπωσιακό όσο η πολιτική χρήση του: η κυβέρνηση προσπαθεί να μετατρέψει τη «νομιμότητα» σε νέο ηθικό πυρήνα. Ο πολίτης που βλέπει την αδικία στη φορολογία χρειάζεται να πιστέψει ότι «τουλάχιστον πιάνουν τους κλέφτες». Αν αυτή η αφήγηση δεν στηριχθεί από ταχεία δικαιοσύνη και θεσμική συνέπεια, θα καταρρεύσει με τον ίδιο θόρυβο που έπεσαν παλιότερες καμπάνιες «πάταξης».

Η Ελλάδα σήμερα δεν πάσχει από έλλειψη νόμων ή μηχανισμών, πάσχει από έλλειμμα εμπιστοσύνης, όχι μόνο προς τους πολιτικούς, αλλά προς την ίδια τη δυνατότητα συλλογικής πράξης. Κάθε κυβερνητική πρωτοβουλία μετριέται όχι ως πράξη διακυβέρνησης, αλλά ως δοκιμή εμπιστοσύνης. Και σε αυτό, η κοινωνία παραμένει αμφίθυμη: θέλει αλλαγή, αλλά φοβάται το κόστος της, ζητά ευθύνη, αλλά δυσπιστεί στο πρόσωπο που την ενσαρκώνει.

Έτσι, κάτω από την ηρεμία των τίτλων και τη νηφαλιότητα των στατιστικών, η πολιτική μας ζωή κυλά σαν υπόγειο ρεύμα που ψάχνει διέξοδο: όχι άλλη μεταρρύθμιση, αλλά ένα νέο συμβόλαιο νοήματος ανάμεσα σε κράτος και πολίτη. Μέχρι να βρεθεί αυτό, η Ελλάδα θα συνεχίσει να ζει ανάμεσα στη μέριμνα και στην αποξένωση, ανάμεσα στην τεχνική επιτυχία και στην υπαρξιακή αποτυχία.

Πολιτική Επισκόπηση Κυριακάτικων Εφημερίδων (03/11/2025)

ΕΛΤΑ: από «επιχειρησιακό» σε καθαρό πολιτικό ζήτημα

Η Ναυτεμπορική αναβαθμίζει το σχέδιο κλεισίματος 204 υποκαταστημάτων ΕΛΤΑ σε πολιτικό ζήτημα με κοινωνικές επιπτώσεις. Καταγράφει έντονες ενδοκυβερνητικές πιέσεις από «γαλάζιους» βουλευτές περιφέρειας, τη σημασία της καθολικής υπηρεσίας και την τριμηνιαία αναστολή στην περιφέρεια. Επισημαίνεται μέγεθος δικτύου (458 καταστήματα). Τόνος: ανησυχία στην περιφέρεια, αμηχανία στο κυβερνητικό μπλοκ. Προοιώνιζει: διορθωτικές κινήσεις/ανασχεδιασμός με «ασφαλιστικές δικλείδες» για απομακρυσμένες περιοχές.

Αναδρομικά συντάξεων: 100.000 δικαιούχοι – «ένθετο-οδηγός»

Ο Ελεύθερος Τύπος δίνει το θέμα της ημέρας στην κοινωνική ατζέντα: έως 13.784€ για κύριες και έως 17.352€ για επικουρικές, με πίνακες/παραδείγματα ανά κατηγορία και καταγγελία ότι ο νόμος προσαυξήσεων στις επικουρικές δεν εφαρμόζεται παντού. Τόνος: ελπίδα/δικαίωση με δόση δυσπιστίας για την εκτέλεση. Προοιώνιζει: κύμα αιτήσεων/προσφυγών, δημοσιονομικό «ουρά».

Η νέα πρέσβης των ΗΠΑ: «πρώτο 48ωρο» με υψηλό συμβολισμό

Ελεύθερος Τύπος και Τα Νέα καταγράφουν το κοινωνικο-διπλωματικό ξεκίνημα της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ (πεζοναύτες, συναντήσεις, «γνωριμία» με προσωπικό πρεσβείας). Η Δημοκρατία το «ντύνει» με celebrity ύφος («super star»). Τόνος: προσδοκία για αναβάθμιση ελληνοαμερικανικών σχέσεων, αλλά και ειρωνική απόσταση για το lifestyle σκηνικό. Προοιώνιζει: ατζέντα ενέργειας/άμυνας/επενδύσεων με υψηλό πήχη απτών deliverables.

Φοροδιαφυγή: «μαύρα» 2,6 δισ. στο 8μηνο – επιθετικοί έλεγχοι

Η Ναυτεμπορική δίνει σκληρό οικονομικό σήμα: «βροχή» μηνύσεων για φοροδιαφυγή/ξέπλυμα, υποθέσεις 2,6 δισ. στο 8μηνο, παραπομπές στην Αρχή για το Ξέπλυμα· συσχετίζει με στρατηγική περιορισμού παραοικονομίας (πέρυσι βεβαιωμένη στα 2,4 δισ.). Τόνος: ικανοποίηση/αυστηρότητα με σκεπτικισμό για διάρκεια. Προοιώνιζει: περαιτέρω ψηφιακά μέτρα, στοχοποιήσεις κλάδων, ανάγκη γρήγορης δικαστικής απόδοσης.

Συγκριτική αποτίμηση ύφους εφημερίδων

• Η Ναυτεμπορική «καδράρει» θεσμικά-πολιτικά πεδία δυσκολίας (ΕΛΤΑ, φοροδιαφυγή) και δείχνει τις εσωτερικές πιέσεις και τη βαρύτητα των ελέγχων.
• Ο Ελεύθερος Τύπος εστιάζει στο κοινωνικό συμβόλαιο με τεχνικό βάθος (πίνακες, παραδείγματα).
• Τα Νέα κρατούν θεσμικό-διπλωματικό τόνο για την αμερικανική εκπροσώπηση.
• Η Δημοκρατία επιλέγει «celebrity» οπτική για την ίδια ιστορία, υπονοώντας επικοινωνιακή υπερπροβολή.

Τι μας διαφεύγει (κρίσιμα κενά πολιτικής)

• ΕΛΤΑ: ρεαλιστικό business plan υποκατάστασης υπηρεσιών (κινητές μονάδες, ΚΕΠ/δήμοι, αποζημίωση καθολικής υπηρεσίας) πριν από οποιαδήποτε μόνιμη συρρίκνωση.
• Αναδρομικά: ενιαίες οδηγίες για εφαρμογή προσαυξήσεων επικουρικών και εκτίμηση του δημοσιονομικού «ουρά».
• Έλεγχοι: σαφής διαχωρισμός μεγάλων/συστημικών υποθέσεων από μικροπαραβατικότητα και ταχεία απονομή δικαιοσύνης.
• Ελληνοαμερικανικά: συγκεκριμένη λίστα έργων (ενέργεια/άμυνα/ΤΝ) με μηχανισμό παρακολούθησης αποτελεσμάτων.

Τι προμηνύεται

• Επανεξέταση ρυθμού/εύρους μετασχηματισμού ΕΛΤΑ με «δικλείδες» για περιφέρεια και πολιτικό κόστος υπό έλεγχο.
• Κύμα αιτήσεων/προσφυγών από συνταξιούχους και επικοινωνιακή αντιπαράθεση για «δικαιοσύνη»/«κόστος».
• Κλιμάκωση ψηφιακών εργαλείων κατά φοροδιαφυγής και πιθανή στοχοποίηση κλάδων υψηλού ρίσκου.
• Στις σχέσεις με ΗΠΑ, υψηλές προσδοκίες: το επόμενο ορόσημο θα είναι η γρήγορη ανάδειξη απτών deliverables.

Συνολικό αποτύπωμα της ημέρας

Τόνος «τεχνικά δύσκολης κανονικότητας»: κοινωνικά νεύρα στην περιφέρεια (ΕΛΤΑ), θεσμικά ανοικτά μέτωπα (επικουρικές/αναδρομικά), και γεωπολιτική σκηνή που ανεβάζει προσδοκίες (νέα πρέσβης). Κυβερνητικός λόγος κινείται ανάμεσα σε «μεταρρύθμιση» και «διορθώσεις», ενώ η αντιπολίτευση επενδύει σε «ανεπάρκεια εφαρμογής» και «κοινωνικό κόστος».

Παραπολιτικά (03/11/2025)

Παραπολιτικά – Πολιτικό θερμόμετρο

ΕΛΤΑ: η «τεχνική αναδιάρθρωση» γίνεται καθαρό πολιτικό ζήτημα

• Τι γράφεται: Προχωρούν τα λουκέτα σε δεκάδες υποκαταστήματα, με τριμηνιαία παράταση για μικρότερες πόλεις/χωριά και ανασχεδιασμό, ενώ σήμερα κλείνουν 46 (από τα 204 αρχικώς). Καταγράφονται έντονες αντιδράσεις από ΟΤΑ, αντιπολίτευση και βουλευτές της ΝΔ.
• Συναίσθημα/αντίκτυπος: δυσφορία στην περιφέρεια, πολιτική αμηχανία στο κυβερνητικό μπλοκ.
• Υποκείμενα ισχύος: Διοίκηση ΕΛΤΑ – Υπουργεία – βουλευτές περιφέρειας – ΟΤΑ.
• Πιθανές συνέπειες: διορθωτικός ανασχεδιασμός με «ασφαλιστικές δικλείδες» για απομακρυσμένες περιοχές· ρίσκο φθοράς στην περιφέρεια αν δεν δοθεί αξιόπιστη ισοδύναμη υπηρεσία.

Νέα Πρέσβης ΗΠΑ: η πρώτη εντύπωση ως πολιτικό μήνυμα

• Τι γράφεται: «Πρώτο 48ωρο» με δεξιώσεις/επαφές· Τα Νέα και Ελεύθερος Τύπος καδράρουν θεσμικά το νέο ξεκίνημα· η Δημοκρατία δίνει «celebrity» τόνο («με… αέρα super star»).
• Συναίσθημα/αντίκτυπος: προσμονή για αναβάθμιση σχέσεων, με δόση ειρωνείας για το lifestyle καδράρισμα.
• Υποκείμενα ισχύος: Πρεσβεία ΗΠΑ – ΥΠΕΞ/Κυβέρνηση – επιχειρηματικά/αμυντικά δίκτυα.
• Πιθανές συνέπειες: αυξημένος πήχης για απτά projects (ενέργεια/άμυνα/επενδύσεις) και γρήγορα deliverables στην ατζέντα Αθήνα–Ουάσιγκτον.

Οικονομικά – Κοινωνικό συμβόλαιο και νομιμότητα

Φοροδιαφυγή: «μαύρα» 2,6 δισ. στο 8μηνο, καταιγισμός ελέγχων

• Τι γράφεται: 1.109 υποθέσεις στάλθηκαν στην ΑΑΔΕ (Ιαν–Αυγ. 2025), 369 με βεβαιωμένη φοροδιαφυγή· 82 «βαριές» υποθέσεις «μαύρου» χρήματος ~39,6 εκατ.· η περσινή βάση: 355 υποθέσεις, 98,3 εκατ. βεβαιωθέντα, 2,4 δισ. σε υποθέσεις που απεστάλησαν για ξέπλυμα.
• Συναίσθημα/αντίκτυπος: ικανοποίηση για την ένταση ελέγχων, αλλά σκεπτικισμός για διατηρησιμότητα και γρήγορη δικαστική απόδοση.
• Υποκείμενα ισχύος: Οικ. επιτελείο – ΑΑΔΕ – Αρχή Ξεπλύματος – Δικαιοσύνη.
• Πιθανές συνέπειες: κλιμάκωση ψηφιακών εργαλείων, στοχοποίηση κλάδων υψηλού ρίσκου, ανάγκη ταχύτητας στην απονομή για να μην «σβήσει» το αφήγημα αποτελεσματικότητας.

Αναδρομικά/επανυπολογισμοί: 100.000 δικαιούχοι – «οδηγός διεκδίκησης»

• Τι γράφεται: ένθετα με πίνακες δίνουν ενδεικτικά ποσά (π.χ. κύριες έως 13.784€) και καταγγελία ότι οι προσαυξήσεις στις επικουρικές δεν εφαρμόζονται παντού· αναλυτικοί κατάλογοι με εκκρεμείς επανυπολογισμούς ανά Ταμείο.
• Συναίσθημα/αντίκτυπος: ελπίδα/δικαίωση για συνταξιούχους, δυσπιστία για ομοιόμορφη εφαρμογή· κοινωνικό βάρος υψηλό.
• Υποκείμενα ισχύος: ΕΦΚΑ/ΕΤΕΑΕΠ – Υπ. Εργασίας – κυβέρνηση – συνταξιουχικές οργανώσεις.
• Πιθανές συνέπειες: διοικητική «ουρά», κύμα αιτήσεων/προσφυγών, επικοινωνιακή σύγκρουση περί «δικαιοσύνης vs δημοσιονομικού κόστους».

Διεθνή – Σήματα ισχύος & προσδοκίες

ΗΠΑ-Ελλάδα: συμβολισμοί που «χρεώνονται» σε πολιτικές αποδόσεις

• Τι γράφεται: οι πρώτες δημόσιες κινήσεις της νέας Πρέσβειρας έχουν υψηλή ορατότητα· το framing κυμαίνεται από θεσμικό/διπλωματικό έως lifestyle/παρασκηνιακό.
• Πολιτικό μήνυμα: «ανεβάζουμε επίπεδο συνεργασίας» — η μπάλα πλέον στο γήπεδο συγκεκριμενοποίησης έργων (ενέργεια, άμυνα, επενδύσεις, ΤΝ).
• Πρακτικό διακύβευμα: γρήγορα μετρήσιμα αποτελέσματα ώστε ο θόρυβος να μετατραπεί σε πολιτικό μέρισμα.

Συγκριτική αποτίμηση ύφους εφημερίδων

• Ναυτεμπορική: σκληρό θεσμικό καδράρισμα (φοροδιαφυγή με νούμερα, ΕΛΤΑ ως πολιτικό ζήτημα με περιφερειακή διάσταση). Δίνει μέτρα/στοιχεία, όχι απλώς αφήγηση.
• Ελεύθερος Τύπος: κοινωνικό συμβόλαιο με «manual» για συντάξεις, παράλληλα θεσμικό κάδρο για πρέσβη ΗΠΑ — «χρήσιμη» πληροφόρηση για πολίτες.
• Δημοκρατία: έντονο παραπολιτικό/celebrity πλαίσιο στην ίδια διπλωματική είδηση — υπονοεί επικοινωνιακή υπερπροβολή.
• Περιφερειακά/λαϊκά φύλλα (π.χ. ρεπορτάζ για «46 που κατεβάζουν ρολά»): αιχμηρό τόνο για τις αντιδράσεις/τοπικές πιέσεις.

Τι μας διαφεύγει (πολιτικά κενά που αξίζει να καλυφθούν)

1. ΕΛΤΑ: ρεαλιστικό business plan ισοδύναμων υπηρεσιών (κινητές μονάδες, συμπράξεις με ΚΕΠ/Δήμους, αποζημίωση καθολικής υπηρεσίας), χάρτης πρόσβασης ανά Δήμο πριν κλείσει ο διακόπτης.
2. Αναδρομικά/επικουρικές: ενιαίες οδηγίες και «χρονοδιάγραμμα εκκαθάρισης» για να σβήσει η αβεβαιότητα· εκτίμηση δημοσιονομικής ουράς.
3. Φοροδιαφυγή: διαχωρισμός μεγάλων/συστημικών από μικροπαραβατικότητα, και στόχοι απονομής δικαιοσύνης στον εύλογο χρόνο· αλλιώς ρισκάρει να χαθεί το αφήγημα αποτελεσματικότητας.
4. ΗΠΑ–Ελλάδα: κατάλογος έργων με KPIs και ορίζοντα υλοποίησης (ενέργεια, άμυνα, επενδύσεις, ΤΝ/κυβερνοασφάλεια), ώστε ο υψηλός συμβολισμός να μετουσιωθεί σε «μετρήσεις προόδου».

Τι προμηνύεται (σενάρια επόμενων ημερών)

• ΕΛΤΑ: επιλεκτική αναδίπλωση/ανασχεδιασμός, με «πολιτική ρήτρα περιφέρειας»· τοπικό πολιτικό κόστος παραμένει μεταβλητή.
• Συντάξεις: κύμα αιτήσεων–προσφυγών, υψηλό ενδιαφέρον κοινού· επικοινωνιακή μονομαχία «δικαιοσύνη vs κόστος».
• Φοροδιαφυγή: σκλήρυνση ελέγχων, στοχοποίηση κλάδων υψηλού ρίσκου, αναμονή για ταχύτητα δικαστικών αποφάσεων.
• ΗΠΑ–Ελλάδα: μετά τον συμβολισμό, ζητούμενο τα πρώτα συγκεκριμένα παραδοτέα – ο χρόνος θα κρίνει την αξία του «νέου κεφαλαίου».

Συνολικό αποτύπωμα της ημέρας

Τόνος «τεχνικής κανονικότητας με πολιτικές τριβές»:

• Στο εσωτερικό, η κοινωνική συνοχή δοκιμάζεται εκεί όπου η εξυγίανση αγγίζει υπηρεσίες καθημερινότητας (ΕΛΤΑ).
• Στο οικονομικό μέτωπο, το κράτος εκπέμπει «νόμος και τάξη» (έλεγχοι, ξέπλυμα), ενώ ανοίγει νέο γύρο διαχείρισης προσδοκιών στους συνταξιούχους.
• Στο διεθνές, οι συμβολισμοί ανεβάζουν προσδοκίες – η πολιτική οικονομία απαιτεί όμως μετρήσιμα αποτελέσματα.